Resistentie tegen wormmiddelen hoog in Nederland

Het warme en vochtige weer van deze zomer maakte dat we weer forse wormbesmettingen hebben gezien en er waarschijnlijk ook nog wel aankomen. Met name de rode lebmaagworm (Haemonchus contortus) zorgt in Nederland voor forse klinische klachten. Deze worm drinkt bloed in de lebmaag, waardoor in eerste instantie vermagering optreedt maar uiteindelijk ook sterfte kan optreden ten gevolge van bloedarmoede. Dit zijn we dan vooral door (zeer) witte slijmvliezen en de vochtkwab tussen de kaken. De eerste behandeling bestaat uit het toedienen van een ontwormmiddel.

Helaas weten we dan niet alle ontwormmiddelen nog even goed te werken. Dat er resistentie bestaat tegen ontwormmiddelen is al langer bekend uit eerdere onderzoeken. Recent heeft de Nederlandse schapen- en geitenfokkers organisatie (NSFO) de eerste resultaten naar buiten gebracht van hun onderzoek naar werkzaamheid van ontwormmiddelen in het voorjaar van 2025. Hoewel de volledige analyse nog volgt, delen we wel graag alvast wat deze voorlopige resultaten in de praktijk inhouden.

Er zijn veel verschillende ontwormmiddelen op de markt, welke in te delen zijn in een aantal groepen op basis van de werkzame stof. Een vijftal werkzame stoffen uit verschillende groepen zijn meegenomen in het onderzoek. Een wormmiddel werd als ‘resistent’ beschouwd als na 10-14 dagen minder dan 90% van de wormeieren verdwenen is. In het onderzoek zijn 29 bedrijven meegenomen uit 10 van de 12 Nederlandse provincies.

Tabel 1 Gemiddelde resistentie per bedrijf bij de onderzochte werkzame stoffen

*Closantel is van zichzelf niet werkzaam tegen andere wormen dan de rode lebmaagworm, het percentage resistentie duidt bij dit middel dus vooral de resistentie aan tegen andere wormen dan de rode lebmaagworm, waar zeer weinig resistentie tegen bekend is.

Met name tegen de werkzame stoffen oxfendazole en moxidectine zien we dus een hoog percentage resistentie. De gemeten resistentie bij Closantel is lastiger te interpreteren, dit middel is enkel werkzaam tegen de rode lebmaagworm en in het mestonderzoek kan gaan onderscheid gemaakt worden tussen de type wormeieren. De 47% resterende eieren zijn daarom zeer waarschijnlijk van andere wormen dan de rode lebmaagworm. De effectiviteit van closantel specifiek op de rode lebmaagworm lijkt nog steeds erg hoog te zijn.

Op het moment dat een werkzame stof minder dan 90% van de wormen doodt op een bedrijf is het onverstandig dit middel nog in te zetten om de schapen mee te ontwormen. Dat betekent niet dat deze producten per definitie geen goede keuze op een specifiek bedrijf zijn, er zijn nog steeds bedrijven waar deze middelen nog steeds meer dan 90% werkzaam zijn. Als je nog niet zeker weet of een werkzame stof op jouw bedrijf werkzaam is, is het van groot belang om een mestonderzoek 10 tot 14 dagen ná het ontwormen te doen om zo te weten te komen of dat middel nog werkzaam is. In gevallen waar de klinische toestand van het dier zodanig slecht is dat er geen tijd is om eventueel over te stappen van ontwormmiddel bij gebleken resistentie (denk aan zeer ernstige bloedarmoede t.g.v. de rode lebmaagworm) is het raadzaam om direct een van de werkzame stoffen waartegen minder resistentie wordt gevonden in te zetten.

Er is wel duidelijk uit dit onderzoek gebleken dat er een zorgwekkende mate van resistentie tegen ontwormmiddelen in Nederland is. Het belang van een juiste strategie ter preventie van maagdarmwormbesmettingen is dan ook essentieel, we kunnen niet meer alleen vertrouwen op behandelingen. Regelmatig omweiden, gebruik van andere type weides en fokken op weerstand bij de schapen zijn hier een belangrijke onderdelen van. Per bedrijf kunnen de mogelijkheden hiertoe verschillen, neem eventueel contact met je dierenarts op om een zo goed mogelijk passend plan voor jouw bedrijfssituatie te bespreken.

Bron: www.nsfo.nl