Koper

Wanneer lopen dieren kopervergiftiging op?
Veel mensen vinden runderbrok voeren makkelijk en goedkoop. Bedenk echter wel dat Texelaars en kruisingen daarvan niet veel koper in het rantsoen nodig hebben en een overschot al snel tot vergiftiging kan leiden. Ze kunnen al een vergiftiging oplopen als het voer meer dan 15 mg koper per kg droge stof bevat. Als veilige grens wordt voor deze rassen een bovengrens van 8 mg koper per kg droge stof aangehouden. Klaver heeft de gewoonte om hoge kopergehaltes op te bouwen: in het verleden is kopervergiftiging ontstaan op klaverrijke kalverweides.
Geiten en bepaalde Engelse rassen zoals de Easy Care, Shetlandschapen en heideschapen hebben wel meer koper nodig. Deze dieren mogen of moeten wel runder- of geitenbrok gevoerd worden.

Wat zie je aan een schaap met kopervergiftiging?
Schapen met kopervergiftiging worden plotseling ernstig ziek. Ze eten niet meer en hebben – door de afbraak van rode bloedcellen – gele slijmvliezen en donkere urine.

Kopergebrek
Bij het schaap is koper nodig voor de vorming van rode bloedcellen, de vacht, pigment, botten en bloedvaten. Bij een gebrek kunnen hier afwijkingen gaan ontstaan.

Wanneer ontstaat kopergebrek?
De behoefte aan koper is bij Texelaars en Suffolks laag, hoger bij melkschapen en het hoogst bij Fin-kruisingen en Scottish Blackface. Texelaars hebben daarom minder snel kopergebrek maar zijn juist wel gevoelig voor kopervergiftiging.
Zandgronden bevatten weinig koper, hier zijn dan ook eerder problemen te verwachten.

Hoe uit kopergebrek zich bij het schaap?
Een afwijkende, niet gesloten vacht, bloedarmoede, onvoldoende groei en diarree zijn mogelijk.
De wol gaat op haar lijken: "crimp".
Lammeren geboren uit ooien met kopergebrek hebben ook een kopertekort. Dit kan zo ernstig zijn dat de lammeren vlak na de geboorte al zenuwverschijnselen laten zien. De lammeren vertonen een zwaaiende gang door verlamming van de achterhand. Deze aandoening wordt swayback of enzoötische ataxie genoemd. Dit is een zenuwaandoening die door toediening van koper niet meer kan worden hersteld. Naast deze aangeboren vorm kan het ziektebeeld ook pas enkele maanden na de geboorte ontstaan. Dan wordt het 'delayed swayback' genoemd.

Hoe weet ik dat mijn schapen kopergebrek hebben?
De koperstatus kan het beste bepaald worden in leverweefsel. Dit kan door een punctie verkregen worden, of door leverweefsel van slachtdieren in te sturen voor onderzoek. Bloedonderzoek is minder betrouwbaar. Daling van het kopergehalte in het bloed vindt pas plaats als de reservevoorraad in de lever uitgeput is. Wel kan er onderzocht worden op koperhoudende enzymen in het bloed, om op die manier een betere indruk van de koperstatus te krijgen.