Maden (Myiasis)

Helaas is myiasis (ook wel huidmadenziekte of vliegenlarveziekte) voor de meeste schapenhouders geen onbekend probleem. Myiasis staat voor een plek in de huid van het schaap waar maden zich in nestelen. Vaak komt dit doordat de dieren diarree hebben en de vacht erg vies is waardoor het een aantrekkelijke plek is voor de vliegen om hun larven te leggen.

Waar wordt myiasis door veroorzaakt?
Myiasis wordt veroorzaakt door een grote groene vlieg, officieel Lucillia Sericata geheten. Deze vlieg komt af op open wonden of vieze wol. Meestal zien we het in de vacht rond de staart omdat deze smerig is van diarree. Een enkele keer gebeurt het bij aanhoudende regen in de zomer waardoor ook broeierige plekken onder de wol op de rug ontstaan. De vlieg legt eitjes in de wol die zich binnen 2 dagen ontwikkelen tot larven die zich in eerste instantie onder de wol verborgen houden. Als de larven ontwikkeld zijn richten zij binnen enkele uren beschadigingen aan de huid aan. De maden voeden zich met vrijgekomen weefselvocht, huid en onderliggend weefsel, waardoor ernstige wonden kunnen ontstaan. Binnen 48 uur hebben de maden zich door de huid heen gegeten en gaan ze het lichaam van het schaap binnen. Als de maden de tijd krijgen om zich verder te ontwikkelen ontstaan er vele nieuwe vliegen uit de eitjes die gelegd zijn door die ene vlieg, het risico op deze aandoening wordt gedurende de zomer dus ook steeds groter. De aandoening komt jaarlijks bij 2-5% van de schapen en lammeren voor, vooral in de maanden april tot en met oktober.

Wat zie ik aan mijn schaap?
De aantasting van het schaap wordt in het beginstadium vaak gemist doordat de maden zich diep in de wol, dicht bij de huid ophouden. Zodra de eitjes zich ontwikkeld hebben tot larven zal het schaap dit gaan voelen. Het schaap zondert zich vaak af en probeert zich te bijten op de plaats waar de larven zich bevinden. Het schaap ‘kwispelt’ veel met de staart vanwege de jeuk. In een later stadium wordt het schaap sloom omdat de wonden groter worden en vaak geïnfecteerd raken. Als het in dit stadium opgemerkt wordt kan het zijn dat de wonden al te uitgebreid zijn en dat het schaap hieraan dood gaat. Als je er wel op tijd bij bent vallen vaak eerst de natte, stinkende plekken in de vacht op. De vacht is hier dan ook zeer makkelijk los te trekken en de maden zijn dan zichtbaar.

Hoe behandeling ik myiasis?
Als je de aandoening vindt is het van belang de aangedane plek ruim te scheren en te ontsmetten. Vaak is een behandeling met antibiotica aan de orde omdat er een wondinfectie is opgetreden. Daarnaast moet het schaap behandeld worden met een middel dat de maden dood. Let daarbij goed op dat niet elk middel dat preventief werkt ook dodend werkt en andersom! Vraag advies aan een dierenarts om zeker te weten dat je het juiste middel gebruikt. Houd het dier de dagen daarna goed in de gaten, het is niet altijd aan de buitenkant goed te zien hoe ver de maden al doorgedrongen zijn in het lijf. Als je 1 geval in de koppel vindt is het verstandig om de rest ook goed te controleren en een preventieve behandeling in te zetten.

Hoe voorkom ik myiasis?
In een schone, droge en korte vacht treedt bijna nooit myiasis op. Een van de belangrijkste manieren om het te voorkomen is dan ook op tijd scheren en het voorkomen van diarree.  Een keer extra scheren in de zomer of juist winterscheren kan het risico verkleinen. Winterscheren beschermt het schaap de eerste maanden tegen een vroege besmetting. In plaats van de dieren elke keer helemaal te scheren kan er in de risicoperiode in de zomer ook gekozen worden om alleen het achterstel te scheren, hier is het risico op myiasis het grootst. Een goede beheersing van wormbesmettingen en het voorkomen van voedingsdiarree is ook zinvol in de preventie.

Daarnaast zijn er beschermende middelen op de markt die myiasis kunnen voorkomen. Alle producten moeten over de vacht van het schaap gegeven worden. De duur van de werkzaamheid verschilt nogal per product en ligt tussen de 6 en 16 weken. Een keuze voor een product wordt meestal gemaakt op basis van tijdstip in het jaar, rekening houdend met het seizoen en of de dieren bijvoorbeeld al snel naar de slacht moeten. Er zijn naast chemische producten ook natuurlijke middelen op de markt, deze zijn niet giftig voor mens en milieu en hebben een werkzaamheid van 6 weken.  

Let op dat de middelen op de juiste manier worden toegediend. Veel producten kunnen in een kleine dosering (5-10ml) tussen de schouders op het schaap worden aangebracht. Wordt echter gekozen voor het product Neocidol dan is het belangrijk dat het hele schaap volledig natgemaakt wordt (door middel van een dompelbad of spons). Let bij het gebruik van Neocidol ook goed op uw eigen veiligheid, draag handschoenen en voer de behandeling nooit uit in een afgesloten ruimte.